Đăng nhập bằng GoogleMục lục
Chào các bạn! Hôm nay chúng ta sẽ học cách cho chương trình “đưa ra lựa chọn” tùy theo điều kiện: nếu điều kiện đúng thì làm A, không thì làm B. Đó chính là câu lệnh if-else!
🎭 Hãy tưởng tượng:
- Bạn làđầu bếp👩🍳: nếu chảo nóng thì cho dầu, không thì đợi chảo nóng rồi mới cho!
- Bạn làphụ huynh👪: nếu con ngoan thì khen, không thì nhắc nhở!
- Hoặc bạn làngười điều khiển đèn giao thông🚦: nếu xe đông thì bật đèn xanh, không thì bật đèn đỏ!
Nhờ if-else, chương trình biết nên làm gì trong từng tình huống!
📘 CÚ PHÁP IF-ELSE CƠ BẢN
if (điều_kiện) {
// Khối này chạy khi điều_kiện true
} else {
// Khối này chạy khi điều_kiện false
}điều_kiệntrả vềtruehoặcfalse- Chỉ một trong hai khối sẽ thực thi mỗi lần
🎯 Ví dụ kiểm tra số chẵn lẻ
int x;
cout << "Nhập số: ";
cin >> x;
if (x % 2 == 0) {
cout << x << " là số chẵn\n";
} else {
cout << x << " là số lẻ\n";
}🔄 IF-ELSE IF – NHIỀU LỰA CHỌN
Khi có nhiều tình huống, dùng thêm else if:
if (đk1) {
// khi đk1 đúng
} else if (đk2) {
// khi đk1 sai và đk2 đúng
} else {
// khi cả đk1, đk2 đều sai
}🎯 Ví dụ phân loại học lực
double d;
cout << "Nhập điểm TB: ";
cin >> d;
if (d >= 9.0) {
cout << "Xuất sắc\n";
} else if (d >= 8.0) {
cout << "Giỏi\n";
} else if (d >= 6.5) {
cout << "Khá\n";
} else if (d >= 5.0) {
cout << "Trung bình\n";
} else {
cout << "Yếu\n";
}💡 LƯU Ý VÀ THỦ THUẬT
- Quên ngoặc
{}: Luôn dùng{}kể cả khi khối chỉ có một dòng. - Nhầm
=và==:=gán giá trị==so sánh
if (a = 5) { … } <em>// Sai! Gán 5 cho a</em> if (a == 5) { … } <em>// Đúng! So sánh</em> - Logic nhiều điều kiện:
&&(AND) – tất cả đều đúng||(OR) – ít nhất một đúng
🛠️ CHƯƠNG TRÌNH MẪU
#include <iostream>
using namespace std;
int main() {
int choice;
cout << "1. Kiểm tra chẵn lẻ\n";
cout << "2. Kiểm tra tuổi đủ lái xe\n";
cout << "3. Phân loại số nguyên tố\n";
cout << "Chọn: ";
cin >> choice;
if (choice == 1) {
int x; cout << "Nhập số: "; cin >> x;
if (x % 2 == 0) cout << x << " là chẵn\n";
else cout << x << " là lẻ\n";
} else if (choice == 2) {
int age; cout << "Nhập tuổi: "; cin >> age;
if (age >= 18) cout << "Đủ tuổi lái xe\n";
else cout << "Chưa đủ tuổi\n";
} else if (choice == 3) {
int n; cout << "Nhập số: "; cin >> n;
bool prime = n > 1;
for (int i = 2; i * i <= n; i++)
if (n % i == 0) prime = false;
if (prime) cout << n << " là số nguyên tố\n";
else cout << n << " không phải số nguyên tố\n";
} else {
cout << "Chọn không hợp lệ\n";
}
return 0;
}📝 BÀI TẬP THỰC HÀNH
🟢 Cơ bản
- Kiểm tra số dương/âm
- Kiểm tra năm nhuận (năm chia hết cho 4 và không chia hết cho 100 hoặc chia hết cho 400)
- Kiểm tra ký tự nguyên âm/hội âm
🟡 Trung bình
- Menu tính chu vi/diện tích hình tròn, vuông, chữ nhật
- Kiểm tra tam giác hợp lệ và loại tam giác
- Xếp hạng 4 đội thi theo điểm
🔴 Nâng cao
- Hệ thống đăng nhập với tối đa 3 lần thử
- Game đoán số có phân giai đoạn “nhiệt độ” (nóng/lạnh)
- Phân loại BMI: gầy, bình thường, thừa cân, béo phì
🎉 TỔNG KẾT
Câu lệnh if-else là trái tim của lập trình điều kiện. Với if, else if, else, bạn có thể đưa ra quyết định cho mọi tình huống. Hãy luyện tập để thành thạo và sẵn sàng cho các dự án phức tạp hơn!
