Chào các bạn! Hôm nay chúng ta sẽ học cách cho chương trình “quyết định” chỉ bằng một câu lệnh nhỏ gọn: if
. Nhờ nó, máy tính biết nên làm gì khi gặp điều kiện đúng hoặc sai.
🎭 Hãy tưởng tượng:
- Bạn làngười điều khiển giao thông🚦, chỉ mở đèn xanh khi xe đông, đỏ khi vắng!
- Hoặc bạn làhuấn luyện viên🏆, chỉ khen khi học trò đạt điểm cao!
- Hoặc đơn giản, bạn muốnlập trình con robotbiết tự xử lý tình huống!
Hôm nay bạn sẽ học:
- Cú pháp cơ bản của
if
vàif-else
- Cách viết điều kiện đơn giản
- Ứng dụng thực tế: chấm điểm, kiểm tra tuổi, báo động…
- Tránh lỗi thường gặp: quên ngoặc, nhầm dấu
=
/==
int diem = 85;
if (diem >= 60) {
cout << "Đậu!" << endl;
} else {
cout << "Rớt!" << endl;
}
Từ bây giờ, chương trình sẽ biết suy nghĩ như bạn chỉ dẫn! 🚀
📘 CÚ PHÁP IF CƠ BẢN
if (điều_kiện) {
// Thực thi khi điều_kiện true
}
điều_kiện
trả vềtrue
hoặcfalse
- Khối lệnh trong
{}
chỉ chạy khi điều kiện đúng
🎯 Ví dụ chỉ có IF
int tuoi;
cout << "Nhập tuổi: ";
cin >> tuoi;
if (tuoi >= 18) {
cout << "Đủ tuổi lái xe!" << endl;
}
Nếu tuoi < 18
, chương trình sẽ bỏ qua khối lệnh mà không báo gì.
💡 LƯU Ý VÀ THỦ THUẬT
- Quên ngoặc
{}
: Nếu chỉ một dòng có thể bỏ, nhưng luôn nên dùng cho rõ. - Nhầm
=
và==
:=
gán giá trị==
so sánh
if (x = 5) { ... } <em>// Sai: gán 5 cho x!</em> if (x == 5) { ... } <em>// Đúng: so sánh</em>
- Điều kiện đơn giản: tránh viết quá dài; có thể tách biến trung gian.
- Logic trái/phải:
&&
và||
kết hợp nhiều điều kiện. - Short-circuit:
if (a && b)
sẽ không kiểm trab
nếua
false.
📝 BÀI TẬP THỰC HÀNH
🟢 Cơ bản:
- Kiểm tra số dương/âm
- Kiểm tra năm nhuận
- Kiểm tra ký tự nguyên âm/nguyên âm
🟡 Trung bình:
- Menu tính diện tích các hình (vuông, chữ nhật, tròn)
- Kiểm tra tam giác hợp lệ và loại tam giác
- Xếp hạng 4 đội thi theo điểm
🔴 Nâng cao:
- Hệ thống đăng nhập (username/password) với 3 lần thử
- Game đoán số có
if-else if
phân giai đoạn - Phân loại BMI: gầy, bình thường, thừa cân, béo phì
🎉 TỔNG KẾT
Câu lệnhif
làxương sốngcủa lập trình điều kiện. Vớiif
bạn có thểđưa ra quyết địnhtrong mọi tình huống. Hãy luyện tập với nhiều bài tập để thành thạo!